Šta je ruptura – pucanje Ahilove tetive?
Zadnja loža mišića potkolenice sastoji se iz dva velika mišića, Gastrocnemius I Soleus, oba mišića se preko Ahilove tetive pripajaju na petnu kost stopala.
Ahilova tetiva je tetiva koja se nalazi na zadnjoj strani potkolenice. Ona je najsnažnija tetiva u telu čoveka i dugačka je oko 15 cm. Mišići zadnje lože potkolenice preko ahilove tetive vrše funkciju pregibanja stopala omogućavajući razne položaje poput stajanja na prstima ili pokrete poput odraza pri trčanju.
Kontrakcijom mišića zadnje lože otkolenice, sila se prenosi preko ahilove tetive. Ukoliko je sila prevelika usled preteranog broja ponavljanja ili usled preterane kontrakcije, može doći parcijalnog ili potpunog pucanja Ahilove tetive, odnosno rupture. Povreda može biti minimalna, usled pucanja nekoliko vlakana, blagog bola I minimalnog uticaja na funkciju skočnog zgloba. Takođe povreda može biti daleko teže kod potpune rupture ili pucanja koja često zahteva hiruršku intervenciju kako bi se povreda u potpunosti sanirala.
Uzroci rupture Ahilove tetive
Pucanje Ahilove tetive se najčešće događa prilikom pokušaja naglog, eksplozivnog kretanja u napred iz stanja mirovanja, kao na primer u tenisu, skvošu, karateu… Povremeno se ruptura može dogoditi tokom dugotrajnog ponavljanja istog pokreta usled zamora, na primer dugotrajno trčanje poput maratona.
Znaci i simptomi rupture
Parcijalna ruptura
Pacijenti prilikom delimične rupture osete snažan oštar bol, koji se povećava kako vreme odmiče ukoliko nastave sa aktivnostima. Simptomi se pogoršavaju prilikom svakog kretanja koje opterećuje Ahilovu tetivu, kao što je hodanje, trčanje, penjanje ili silaženje niz stepenice… Takođe je prisutan otok i bolno mesto na dodir.
Uz odgovarajući tretman i pravovremeno lečenje, pacijenti sa manjom parcijalnom rupturom se obično oporave u roku od jedne do tri nedelje. Kod većih parcijalnih ruptura, zavisi od težine povrede, u pojedinim slučajevima se preporučuje i hirurška intervencije, praćena odgovrujućim metodama fizikalne rehabilitacije.
Potpuna ruptura
Prilikom potpune rupture pacijenti osete jak, oštar, parališući bol u predelu gde se ruptura dogodila. Bol je praćen nemogućnošću oslanjanja na nogu, takođe pacijenti često čuju karakterističan zvuk pucanja, odnosno kidanja, kao kad pukne konopac uz osećaj kao da su dobili udarac na mesto gde se ruptura desila.
Kod potpunih ruptura, najčešće se preporučuje hirurški zahvat kako bi se tetiva ponovo povezala. Nakon operacije potrebna je primena metoda fizkalne terapije kako bi se povreda sanirala i tetiva što pre vratila u funkciju.
Faktori koji utiču na pojavu rupture Ahilove tetive
Postoji nekoliko faktora koji utiču na pojavu rupture Ahilove tetive. Potrebno ih je pravilno sagledati, proceniti i eliminisati kako bi se smanjila šansa da do rupture dođe.
- Loša gipkost mišića zadnje lože potkolenice
- Nepravilan i preteran obim i intenzitet treninga
- Loša biomehanika stopala
- Loša obuća
- Nepravilono i nedovoljno zagrevanje pre aktivnosti
- Loša stabilnost
- Nedostatak opšte i specifične kondicije kod sportista
- Zamor
- Prekomerna telesna težina
Oporavak
Fizikalna terapija je od ključnog značaja za brz oporavak nakon povrede. Metode fizikalne terapije koje se koriste tokom rehabilitacije i oporavka nakon povrede su:
- Masaža
- Elektroterapija
- Imobilizacija zgloba
- Krioterapija
- Termoterapija
- Sonoterapija
- Kineziterapija
- Hidroterapija
